005 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 120 آيتون ۽ 16 رڪوع آھن
قرآن مجيد
مُترجم: عبدالسلام ڀُٽو
يٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَوْفُوْا بِالْعُقُوْدِ ڛ اُحِلَّتْ لَكُمْ بَهِيْمَةُ الْاَنْعَامِ اِلَّا مَا يُتْلٰى عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُـحِلِّي الصَّيْدِ وَاَنْتُمْ حُرُمٌ ۭ اِنَّ اللّٰهَ يَـحْكُمُ مَا يُرِيْدُ 1
اي ايمان وارؤ! (الله تعالى سان سندس حڪمن تي عمل ڪرڻ لاءِ) پنھنجن وعدن کي پورو ڪريو، توهان جي لاءِ چَرندڙ چئن پيرن وارا جانور (يعني ڏاند، ڳئون، سانُ، مينھن، ٻڪر، ٻڪري، گهيٽو، رڍ، اٺ ۽ ڏاچي وغيره) حلال ڪيا ويا آهن، سواءِ انهن جانورن جي جن جي باري ۾ اڳتي هلي توهان کي ٻڌايو ويندو (ته هي حلال نه آهن). احرام جي حالت ۾ ڪنھن به قسم جو شڪار ڪرڻ حرام آهي، بيشڪ ماڻهن لاءِ الله تعالى جيڪو مناسب سمجهندو آهي، ان جو حڪم ڏيندو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تُـحِلُّوْا شَعَاۗىِٕرَ اللّٰهِ وَلَا الشَّهْرَ الْـحَرَامَ وَلَا الْهَدْيَ وَلَا الْقَلَاۗىِٕدَ وَلَآ اٰۗمِّيْنَ الْبَيْتَ الْـحَرَامَ يَبْتَغُوْنَ فَضْلًا مِّنْ رَّبِّهِمْ وَرِضْوَانًا ۭ وَاِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُوْا ۭ وَلَا يَـجْرِمَنَّكُمْ شَـنَاٰنُ قَوْمٍ اَنْ صَدُّوْكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْـحَرَامِ اَنْ تَعْتَدُوْا ۘ وَتَعَاوَنُوْا عَلَي الْبِرِّ وَالتَّقْوٰى ۠ وَلَا تَعَاوَنُوْا عَلَي الْاِثْـمِ وَالْعُدْوَانِ ۠ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ 2
اي ايمان وارؤ! الله تعالى جي نشانين، عزت وارن مھينن، قربانيءَ جي جانورن ۽ سُکا (يعني نذر) طور ويندڙ جانورن، جن جي ڳچين ۾ (نشانيءَ طور) پٽا ٻڌل آهن ۽ ڪعبة الله ڏانھن ايندڙ ماڻهن، جيڪي پنھنجي رب جو فضل ۽ راضپو حاصل ڪرڻ لاءِ اچن ٿا، تن سڀني شعائر (يعني نشانين) جي ڪنھن به طرح سان بي حرمتي نه ڪريو. احرام ختم ٿيڻ کان پوءِ البته توهان لاءِ شڪار ڪرڻ حلال آهي ۽ جن ماڻهن اوهان کي ڪعبة الله کان روڪيو هو، انهن جي دشمني توهان کي ان ڳالهه تي نه اڀاري، جو اوهان انهن سان (هروڀرو) زيادتي ڪرڻ لڳو، نيڪي ۽ پرهيزگاريءَ جي ڪمن ۾ هڪ ٻئي سان تعاون ڪريو پر گناهه ۽ ظلم جي ڪمن ۾ هڪ ٻئي سان تعاون نه ڪريو، الله تعالى کان ڊڄو، بيشڪ الله تعالى سخت سزا ڏيندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوحُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَـحْمُ الْـخِنْزِيْرِ وَمَآ اُهِلَّ لِغَيْرِ اللّٰهِ بِهٖ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوْذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيْحَةُ وَمَآ اَ كَلَ السَّبُعُ اِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ ۣ وَمَا ذُبِــحَ عَلَي النُّصُبِ وَاَنْ تَسْـتَقْسِمُوْا بِالْاَزْلَامِ ۭ ذٰلِكُمْ فِسْقٌ ۭ اَلْيَوْمَ يَىِٕسَ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْ دِيْنِكُمْ فَلَا تَـخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ ۭ اَلْيَوْمَ اَكْـمَلْتُ لَكُمْ دِيْنَكُمْ وَاَتْـمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِيْ وَرَضِيْتُ لَكُمُ الْاِسْلَامَ دِيْنًا ۭ فَـمَنِ اضْطُرَّ فِيْ مَـخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّاِثْـمٍ ۙ فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ 3
توهان تي مئل جانور (يعني مردار)، رت، سوئر جو گوشت، ان حلال جانور جو گوشت جنھن کي الله تعالى کان سواءِ ٻئي ڪنھن جي نالي تي (مشھور ڪري) ذبح ڪيو وڃي، گُهٽو ڏئي ماريل، ڌڪ سان مري ويل، مٿانھين جاءِ تان ڪري پاڻ مرادو مري ويل يا ڪنھن سان ٽڪرائجي مري ويل يا اهو جانور جنھن کي ڪنھن خونخوار درندي چيريو ڦاڙيو هجي پر جيڪڏهن اهو زخمي حالت ۾ زندهه مليو ۽ ان کي توهان ذبح ڪيو هجي (ته اهو حلال آهي) ۽ آستانن تي ذبح ڪيل جانور، تن سڀني جو گوشت کائڻ توهان تي حرام ڪيو ويو آهي ۽ تيرن جي ذريعي پنھنجي قسمت معلوم ڪرڻ (يعني فال وجهڻ)، اهي سڀ جا سڀ به گناهه وارا ڪم آهن، اڄ ڪافر توهان جي دين (کي مٽائڻ) کان مايوس ٿي چڪا آهن، تنھنڪري انهن کان (ڪڏهن به) نه ڊڄو، مون کان ئي ڊڄو، اڄ مان توهان جي لاءِ اوهان جو دين مڪمل ڪري ڇڏيو آهي، توهان تي پنھنجي نعمت به مڪمل ڪري ورتي آهي ۽ اوهان جي لاءِ اسلام کي بطور دين پسند فرمايو آهي (۽ ان کي نافذ ڪري ڇڏيو آهي، سو مٿين حرام ڪيل شين مان) جيڪڏهن ڪنھن انتھائي مجبوريءَ جي حالت ۾ ڪا شيءِ کائي ورتي (شرط هي آهي ته کائڻ طرف سندس روح بغير ڪنھن مجبوريءَ جي آماده نه ٿيو هجي) ته ان جي اجازت آهي. بيشڪ الله تعالى وڏو بخشيندڙ ۽ وڏو رحم ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَسْـــَٔلُوْنَكَ مَاذَآ اُحِلَّ لَهُمْ ۭ قُلْ اُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبٰتُ ۙ وَمَا عَلَّمْتُمْ مِّنَ الْـجَوَارِحِ مُكَلِّبِيْنَ تُعَلِّمُوْنَهُنَّ مِـمَّا عَلَّمَكُمُ اللّٰهُ ۡ فَكُلُوْا مِـمَّآ اَمْسَكْنَ عَلَيْكُمْ وَاذْكُرُوا اسْـمَ اللّٰهِ عَلَيْهِ ۠ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ سَرِيْعُ الْـحِسَابِ 4
(اي نبي ﷺ!) ماڻهو توهان کان پڇن ٿا ته اسان جي لاءِ ڇا ڇا حلال ڪيو ويو آهي؟ کين چؤ ته توهان لاءِ سڀ پاڪ شيون حلال ڪيون ويون آهن، (ان کان علاوه) جن شڪاري جانورن کي شڪار ڪرڻ لاءِ توهان الله تعالى جي ڏسيل طريقي موجب هيرايو آهي ته جنھن (حلال) جانور کي هو اوهان جي لاءِ پڪڙين (۽ پاڻ نه کائين) ته توهان ان جانور جو گوشت به کائي سگهو ٿا، پر شرط هي آهي ته جڏهن هو شڪار لاءِ وڃي، ته مٿس بـسم الله، الله اَڪبر پڙهو الله تعالى کان ڊڄو، (خلاف ورزي ڪرڻ جي صورت ۾) بيشڪ الله تعالى فوراً حساب وٺڻ وارو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواَلْيَوْمَ اُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبٰتُ ۭ وَطَعَامُ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ حِلٌّ لَّكُمْ ۠ وَطَعَامُكُمْ حِلٌّ لَّهُمْ ۡ وَالْمُحْصَنٰتُ مِنَ الْمُؤْمِنٰتِ وَالْمُحْصَنٰتُ مِنَ الَّذِيْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلِكُمْ اِذَآ اٰتَيْتُمُوْهُنَّ اُجُوْرَهُنَّ مُـحْصِنِيْنَ غَيْرَ مُسٰفِحِيْنَ وَلَا مُتَّخِذِيْٓ اَخْدَانٍ ۭ وَمَنْ يَّكْفُرْ بِالْاِيْـمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهٗ ۡ وَهُوَ فِي الْاٰخِرَةِ مِنَ الْـخٰسِرِيْنَ 5ۧ
اڄ توهان لاءِ (سڀئي) پاڪ شيون حلال ڪيون ويون آهن، اهل ڪتاب جو کاڌو ۽ اوهان جو کاڌو هڪ ٻئي جي لاءِ کائڻ حلال آهي ۽ پاڪدامن عورتون، مؤمن هجن يا اهل ڪتاب جي گروهه سان تعلق رکنديون هجن سي به توهان لاءِ حلال آهن، شرط اھو آهي ته انهن کي مھر ادا ڪري نڪاح ۾ آڻيو، نه ڪه انهن سان آزاد جنسي خواهش پوري ڪرڻ جو ارادو ڪريو، يا لِڪ ڇپ ۾ انهن سان دوستِي رکڻ جي ڪوشش ڪريو، هاڻي جيڪو به ايمان جو انڪار ڪندو ته سندس سڀ نيڪ عمل چَٽ ٿي ويندا ۽ قيامت واري ڏينھن سندس ڏيوالو نڪري ويندو.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِذَا قُـمْتُمْ اِلَى الصَّلٰوةِ فَاغْسِلُوْا وُجُوْهَكُمْ وَاَيْدِيَكُمْ اِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوْا بِرُءُوْسِكُمْ وَاَرْجُلَكُمْ اِلَى الْكَعْبَيْنِ ۭ وَاِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوْا ۭ وَاِنْ كُنْتُمْ مَّرْضٰٓى اَوْ عَلٰي سَفَرٍ اَوْ جَاۗءَ اَحَدٌ مِّنْكُمْ مِّنَ الْغَاۗىِٕطِ اَوْ لٰمَسْتُمُ النِّسَاۗءَ فَلَمْ تَـجِدُوْا مَاۗءً فَتَيَمَّمُوْا صَعِيْدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوْا بِوُجُوْهِكُمْ وَاَيْدِيْكُمْ مِّنْهُ ۭ مَا يُرِيْدُ اللّٰهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِّنْ حَرَجٍ وَّلٰكِنْ يُّرِيْدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهٗ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ 6
اي ايمان وارؤ! جڏهن توهان نماز لاءِ اٿو ته پھريائين وضو ڪريو، يعني منھن، ٺونٺين تائين هٿ، مٿي جو مک ۽ ڀيڏين تائين پير ڌوئو ۽ جيڪڏهن توهان ميري مٿي هجو ته وهنجي پاڪ ٿي وڃو، جيڪڏهن اوهان بيمار هجو يا سفر ۾ هجو يا توهان مان ڪو حاجت کان فارغ ٿي آيو هجي يا اوهان عورتن سان قرب ونڊيو هجي ته انهن سڀني صورتن ۾ پاڻي نه ملڻ سبب پاڪ مٽيءَ سان تيمم ڪريو، ان ئي پاڪ مٽيءَ سان پنھنجي چھرن ۽ هٿن تي مک ڪريو، الله تعالى توهان کي زندگيءَ ۾ ڪنھن به قسم جي تڪليف نٿو ڏيڻ چاهي، پر هو چاهي ٿو ته اوهان کي (ان طريقي سان) پاڪ ڪري ۽ پنھنجي نعمتن کي توهان جي مٿان پورو ڪري ته جيئن اوهان شڪرگذار ٻانها ٿي زندگي گذاريو.
— عبدالسلام ڀُٽووَاذْكُرُوْا نِعْمَةَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ وَمِيْثَاقَهُ الَّذِيْ وَاثَقَكُمْ بِهٖٓ ۙ اِذْ قُلْتُمْ سَـمِعْنَا وَاَطَعْنَا ۡ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ عَلِيْمٌۢ بِذَاتِ الصُّدُوْرِ 7
توهان پنھنجي مٿان الله تعالى جي ڪيل نعمتن کي ياد ڪريو ۽ ان وعدي کي نه وساريو، جيڪو هن اوهان کان ورتو آهي. جنھن ۾ توهان چئي چڪا آهيو ته “اسان ٻڌوسين ۽ ان جي فرمانبرداري ڪئي سين” الله تعالى کان ڊڄو. بيشڪ الله تعالى دلين جي رازن کان خوب واقف آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا كُوْنُوْا قَوّٰمِيْنَ لِلّٰهِ شُهَدَاۗءَ بِالْقِسْطِ ۡ وَلَا يَـجْرِمَنَّكُمْ شَنَاٰنُ قَوْمٍ عَلٰٓي اَلَّا تَعْدِلُوْا ۭ اِعْدِلُوْا ۣ هُوَ اَقْرَبُ لِلتَّقْوٰى ۡ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ اِنَّ اللّٰهَ خَبِيْرٌۢ بِــمَا تَعْمَلُوْنَ 8
اي ايمان وارؤ! الله تعالى جي لاءِ ئي انصاف جي شاهدي ڏيڻ تي قائم رهو ۽ ڪنھن به قوم جي دشمني توهان کي انهن سان ناانصافي ڪرڻ تي نه اڀاري، اوهان انصاف ئي ڪريو جو انصاف ڪرڻ تقوى (۽ پرهيزگاريءَ) جي تمام ويجهو آهي، الله تعالى کان ڊڄندا رهو. بيشڪ الله تعالى توهان جي هر عمل کان خوب باخبر آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَعَدَ اللّٰهُ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَـمِلُوا الصّٰلِحٰتِ ۙ لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّاَجْرٌ عَظِيْمٌ 9
الله تعالى جو انهن ماڻهن سان وعدو آهي، جن ايمان آندو ۽ نيڪ عمل ڪيا تن لاءِ گناهن جي معافي به آهي ۽ بدلي ۾ کين وڏو اجر به ملندو.
— عبدالسلام ڀُٽووَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا وَكَذَّبُوْا بِاٰيٰتِنَآ اُولٰۗىِٕكَ اَصْـحٰبُ الْـجَـحِيْـمِ 10
۽ جن ماڻهن ڪفر ڪيو ۽ اسان جي آيتن کي ڪوڙو ڪيو، اهڙا ئي ماڻهو جھنمي آهن.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوا اذْكُرُوْا نِعْمَتَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ اِذْ هَمَّ قَوْمٌ اَنْ يَّبْسُطُوْٓا اِلَيْكُمْ اَيْدِيَهُمْ فَكَفَّ اَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ ۭ وَعَلَي اللّٰهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُوْنَ ۧ11
اي ايمان وارؤ! الله تعالى جي پاڻ تي ان نعمت کي ياد ڪريو، جڏهن هڪ گروهه توهان کي (گهيري ۾ آڻي) ختم ڪرڻ جو ارادو ڪيو هو پر الله تعالى انهن جي هٿن کي اوهان تائين پھچڻ کان اڳ ئي روڪي ڇڏيو. الله تعالى کان ڊڄو ۽ ايمان وارن کي ته الله تعالى تي ڀروسو ڪرڻ گهرجي.
— عبدالسلام ڀُٽووَلَقَدْ اَخَذَ اللّٰهُ مِيْثَاقَ بَنِيْٓ اِ سْرَاۗءِيْلَ ۚ وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيْبًا ۭ وَقَالَ اللّٰهُ اِنِّىْ مَعَكُمْ ۭ لَىِٕنْ اَقَـمْــتُمُ الصَّلٰوةَ وَاٰتَيْتُمُ الزَّكٰوةَ وَاٰمَنْتُمْ بِرُسُلِيْ وَعَزَّرْتُـمُوْهُمْ وَاَقْرَضْتُمُ اللّٰهَ قَرْضًا حَسَـنًا لَّاُكَفِّرَنَّ عَنْكُمْ سَيِّاٰتِكُمْ وَلَاُدْخِلَنَّكُمْ جَنّٰتٍ تَـجْرِيْ مِنْ تَـحْتِهَا الْاَنْھٰرُ ۚ فَـمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذٰلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاۗءَ السَّبِيْلِ 12
بيشڪ الله تعالى بني اسرائيل کان وعدو ورتو هو ۽ اسان انهن مان ذميدار مقرر ڪياسين، الله تعالى کين فرمايو ته بيشڪ مان توهان سان گڏ آهيان، جيڪڏهن اوهان نماز کي قائم رکيو، زڪوات ڏيندا رهيا، منھنجي رسولن تي ايمان آندو، انهن جا ٻانهن ٻيلي ٿي بيٺا ۽ الله تعالى کي بهترين قرض ڏيندا رهيا ته (پوءِ) مان ضرور توهان جي براين کي اوهان جي اعمالنامي مان مٽائي ڇڏيندس ۽ توهان سڀني کي اهڙن باغن ۾ ضرور داخل ڪندس، جتي (مختلف قسمن جون) نھرون وهن ٿيون پر ان کان پوءِ جنھن ڪفر ڪيو، سمجهو ته اهو سڌي راهه کان ڀـٽڪي ويو.
— عبدالسلام ڀُٽوفَبِـمَا نَقْضِهِمْ مِّيْثَاقَهُمْ لَعَنّٰهُمْ وَجَعَلْنَا قُلُوْبَهُمْ قٰسِـيَةً ۚ يُـحَرِّفُوْنَ الْكَلِمَ عَنْ مَّوَاضِعِهٖ ۙ وَنَسُوْا حَظًّا مِّـمَّا ذُكِّرُوْا بِهٖ ۚ وَلَا تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلٰي خَاۗىِٕنَةٍ مِّنْهُمْ اِلَّا قَلِيْلًا مِّنْهُمْ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاصْفَحْ ۭ اِنَّ اللّٰهَ يُـحِبُّ الْمُحْسِنِيْنَ 13
پوءِ سندن وعدي ٽوڙڻ سبب اسان مٿن لعنت مسلط ڪري سندن دلين کي سخت ڪري ڇڏيوسين اهو ان ڪري به جو هو آسماني ڪتاب تورات ۾ اصل لفظن جي جاءِ تي، ٻين لفظن جي تبديلي ڪن ٿا ۽ کين ڪيل نصيحت جي گهڻي حصي کي وساري چڪا آهن. (اي نبي ﷺ!) تون انهن مان ٿورڙن کان سواءِ باقي سڀني جي علمي خيانت کان واقف ٿيندو رهين ٿو.تنهنڪري کين معاف ڪري درگذر ڪري ڇڏ. بيشڪ الله تعالى نيڪوڪارن کي پسند ڪندو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَمِنَ الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّا نَصٰرٰٓى اَخَذْنَا مِيْثَاقَهُمْ فَنَسُوْا حَظًّا مِّـمَّا ذُكِّرُوْا بِهٖ ۠ فَاَغْرَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاۗءَ اِلٰي يَوْمِ الْقِيٰمَةِ ۭ وَسَوْفَ يُنَبِّئُهُمُ اللّٰهُ بِـمَا كَانُوْا يَصْنَعُوْنَ 14
۽ انهن مان جن چيو ته اسان عيسائي آهيون، انهن کان به اسان وعدو ورتوسين، انهن به ڪيل نصيحت جي گهڻي حصي کي وساري ڇڏيو جيڪا کين ڪئي وئي هئي. ان ڪري ئي اسان انهن جي اندر پاڻ ۾ قيامت تائين دشمني ۽ ساڙ پيدا ڪري ڇڏيوسين ۽ سگهو ئي الله تعالى کين سندن ڪرتوتن کان آگاهه ڪندو.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ قَدْ جَاۗءَكُمْ رَسُوْلُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيْرًا مِّـمَّا كُنْتُمْ تُـخْفُوْنَ مِنَ الْكِتٰبِ وَيَعْفُوْا عَنْ كَثِيْرٍ ڛ قَدْ جَاۗءَكُمْ مِّنَ اللّٰهِ نُوْرٌ وَّكِتٰبٌ مُّبِيْنٌ ۙ15
اي اهل ڪتاب! بيشڪ توهان وٽ اسان جو رسول اچي چڪو آهي، جيڪو اوهان جي گهڻين ڳالهين کي واضح ڪري ٿو، جن کي توهان ڪتاب مان لڪايو ٿا ۽ وري گهڻيون ڳالهيون نظرانداز به ڪري ٿو، اوهان وٽ الله تعالى جي طرفان روشني ۽ واضح ڪتاب اچي چڪو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويَّهْدِيْ بِهِ اللّٰهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهٗ سُبُلَ السَّلٰمِ وَيُـخْرِجُهُمْ مِّنَ الظُّلُمٰتِ اِلَى النُّوْرِ بِاِذْنِهٖ وَيَهْدِيْهِمْ اِلٰي صِرَاطٍ مُّسْتَقِيْـمٍ 16
جنھن جي ڪري الله تعالى انهن ماڻهن کي سڌو رستو ڏيکاريندو آهي، جن ماڻهن سلامتيءَ واري رستي تي رهي ان جي رضامنديءَ جي پيروي ڪئي تن کي هو پنھنجي حڪم سان اونداهين مان ڪڍي روشنيءَ ڏانھن آڻي کين سڌو رستو ڏيکاري ٿو.
— عبدالسلام ڀُٽولَقَدْ كَفَرَ الَّذِيْنَ قَالُوْٓا اِنَّ اللّٰهَ هُوَ الْمَسِيْحُ ابْنُ مَرْيَـمَ ۭ قُلْ فَـمَنْ يَّـمْلِكُ مِنَ اللّٰهِ شَـيْـــًٔـا اِنْ اَرَادَ اَنْ يُّهْلِكَ الْمَسِيْحَ ابْنَ مَرْيَـمَ وَاُمَّهٗ وَمَنْ فِي الْاَرْضِ جَمِيْعًا ۭ وَلِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا ۭ يَـخْلُقُ مَا يَشَاۗءُ ۭ وَاللّٰهُ عَلٰي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ 17
انهن ماڻهن (حقيقت ۾) ڪفر ڪيو جن چيو ته بيشڪ مسيح ابن مريم ئي الله آهي (اي محمد ﷺ!) کين چؤ ته جيڪڏهن الله تعالى جي ذات، مسيح ابن مريم، ان جي ماءُ ۽ زمين ۾ رهندڙن سڀني کي مارڻ چاهي، ته ڪير آهي جيڪو ان کي ايئن ڪرڻ کان روڪي؟ آسمانن، زمين ۽ انهن ٻنهي جي وچ ۾ رهندڙ هر مخلوق ان جي ئي آهي، هو جيڪا شيءِ چاهي ٿو پيدا ڪري ٿو ۽ بيشڪ الله تعالى هر شيءِ تي قدرت رکندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَقَالَتِ الْيَھُوْدُ وَالنَّصٰرٰى نَـحْنُ اَبْنٰۗؤُا اللّٰهِ وَاَحِبَّاۗؤُهٗ ۭ قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُمْ بِذُنُوْبِكُمْ ۭ بَلْ اَنْتُمْ بَشَرٌ مِّـمَّنْ خَلَقَ ۭ يَغْفِرُ لِمَنْ يَّشَاۗءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَّشَاۗءُ ۭ وَلِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا ۡ وَاِلَيْهِ الْمَصِيْرُ 18
يھودين ۽ عيسائين چيو ته اسين الله تعالى جا پٽ ۽ ان جا لاڏلا آهيون، توهان کين چؤ ته (ڀلا) هو ( توهان جي ڪرتوتن جي ڪري) توهان کي عذاب ڇو ٿو ڪري؟ (حقيقت ۾) اوهان به انسان آهيو، جيئن هن ٻيا انسان پيدا ڪيا آهن، جنھن کي چاهي معاف ڪري ۽ جنھن کي چاهي هو عذاب ڏئي، آسمانن، زمين ۽ انهن ٻنهي جي وچ ۾ رهندڙ هر مخلوق ان جي ئي آهي ۽ سڀني کي ان ڏانھن ئي موٽي هلڻو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَهْلَ الْكِتٰبِ قَدْ جَاۗءَكُمْ رَسُوْلُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ عَلٰي فَتْرَةٍ مِّنَ الرُّسُلِ اَنْ تَقُوْلُوْا مَا جَاۗءَنَا مِنْۢ بَشِيْرٍ وَّلَا نَذِيْرٍ ۡ فَقَدْ جَاۗءَكُمْ بَشِيْرٌ وَّنَذِيْرٌ ۭ وَاللّٰهُ عَلٰي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ ۧ19
اي اهل ڪتاب! توهان وٽ اسان جو رسول اهڙي وقت آيو آهي، جو ڪجهه وقت لاءِ رسولن جي اچڻ جو سلسلو بند ٿي چڪو هو. هو اوهان کي واضح تعليم ڏئي ٿو پوءِ متان چؤ ته اسان وٽ ڪو به خوشخبري ڏيندڙ ۽ ڊيڄاريندڙ نه آيو هو، سو توهان وٽ جنت جي خوشخبري ڏيندڙ ۽ جھنم جي عذاب کان ڊيڄاريندڙ اچي چڪو آهي ۽ الله تعالى هر شيءِ تي طاقت رکندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِذْ قَالَ مُوْسٰى لِقَوْمِهٖ يٰقَوْمِ اذْكُرُوْا نِعْمَةَ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ اِذْ جَعَلَ فِيْكُمْ اَنْۢبِيَاۗءَ وَجَعَلَكُمْ مُّلُوْكًا ڰ وَّاٰتٰىكُمْ مَّا لَمْ يُؤْتِ اَحَدًا مِّنَ الْعٰلَمِيْنَ 20
۽ جڏهن موسى (ؑ) پنھنجي قوم کي چيو ته اي منھنجي قوم! توهان پاڻ تي ڪيل الله تعالى جي نعمت کي ياد ڪريو، جو هن توهان ۾ نبي سڳورا پيدا ڪيا، اوهان کي بادشاهه مقرر ڪيو ۽ توهان کي اهو ڪجهه ڏنائين جيڪو جھانن وارن مان ڪنھن هڪ کي به نه ڏنائين.
— عبدالسلام ڀُٽو